POSŁUSZNI AŻ DO ŚMIERCI... KAPŁANOM PĄCZEWSKIM W ROCZNICĘ WYBUCHU II WOJNY ŚWIATOWEJ


   Kościół katolicki w Polsce doznał w okresie II wojny światowej ogromnych strat osobowych. Przed 1 września 1939 r. liczba księży wynosiła 10 017. Z ilości tej blisko 20% kapłanów poniosło śmierć w więzieniach, egzekucjach lub obozach koncentracyjnych. 30% zostało dotkniętych represjami okupanta. Hitlerowcy wymordowali prawie 50% księży polskich.

   Tragizm sytuacji potwierdza analiza losów duchowieństwa związanego (w jakikolwiek sposób) z jedną tylko parafią - parafią Pączewo. Oto miejsca Ich męczeństwa. Oto Ich losy.

MIEJSCA KAŹNI

Konzentrationslager Auschwitz-Birkenau (Oświęcim-Brzezinka)
- niemiecki zespół obozów koncentracyjnych i obozów zagłady na terenie Oświęcimia i pobliskich miejscowości.
Więzionych: 1,3 miliona osób (głównie Żydów).
Zabitych: 1,1 miliona osób (głównie Żydów).

Konzentrazionslager Dachau
- niemiecki obóz koncentracyjny na obrzeżach miasta Dachau, na północ od Monachium, w Niemczech. "Tu, w Dachau, co trzeci zamęczony był Polakiem, co drugi z uwięzionych tu księży polskich złożył ofiarę z życia".
Więzionych: 250 000 osób.
Zamordowanych: 148 000 osób.

Konzentrationslager Sachsenhausen-Oranienburg
- niemiecki obóz koncentracyjny w Niemczech, około 30 km od Berlina. Nazwa pochodzi od stacji kolejowej w Sachsenhausen - na której wysadzano więźniów, aby nie szli przez miasto. Sachsenhausen jest dzisiaj częścią Oranienburga.
Więzionych: 200 tys. osób.
Zamordowanych: 100 tys. osób.

Konzentrationslager Stutthof
- niemiecki obóz koncentracyjny zbudowany w miejscowości Sztutowo, 34 km od Gdańska.
Więzionych: 110-127 tys. osób pochodzących z 26 krajów, w tym 49 tys. kobiet i dzieci.
Zamordowanych: 65 tys. osób.

Piaśnica Wielka
- wieś w gminie Puck. W 1939 roku hitlerowcy rozstrzelali wielu działaczy kulturowych, księży i inteligencję ziemi pomorskiej, a także ok. 1200 nieuleczalnie chorych osób, głównie narodowości niemieckiej, umieszczonych w miejscowych szpitalach psychiatrycznych.
Zamordowanych: 10-12 tys. Polaków.

Las Szpęgawski
- lasy w pobliżu Starogardu Gd. Sanktuarium kultu ofiar hitleryzmu na Kociewiu. "Miejsce uświęcone krwią Polaków poległych za wolność Ojczyzny". Zamordowani to głównie przedstawiciele polskiej inteligencji, działacze społeczni i polityczni oraz osoby umysłowo i psychicznie chore.
Wśród rozstrzelanych było kilka osób narodowości niemieckiej, jak np. księży: Józefa Kuchenbekera z Bobowa i Kazimierza Schliepa z Lubichowa.
Zamordowanych: 7 tys. Polaków.

MĘCZEŃSTWO DUCHOWIEŃSTWA ZWIĄZANEGO Z PARAFIĄ PĄCZEWO

1939

Ksiądz Franciszek Błędzki
Lat 62. Proboszcz parafii Pączewo w latach 1921-1939.
Był wikariuszem mi. w Skórczu i Barłożnie. Będąc proboszczem pączewskim sprawił nowy dzwon, odnowił gruntownie kościół. Był wizytatorem nauki religii w dekanacie osieckim. Aresztowany przez hitlerowców w 1939 roku był więziony w Starogardzie Gd. W październiku został zamordowany w Lesie Szpęgawskim.

Ksiądz Józef Szydzik.
Lat 68. Wikariusz pączewski w 1897 roku.
Twórca Sanktuarium Męki Pańskiej w Wielu (Kalwarii) - pomnika upamiętniającego ofiary I wojny światowej. Był infuatem w Fordonie. Tam zaraz na początku II wojny światowej został aresztowany i rozstrzelany przez Niemców przed kościołem parafialnym.
Ksiądz Jan Kajut
Lat 30. Urodził się w Pączewie.
Zamordowany przez hitlerowców na początku października w Skarszewach.

Ksiądz Władysław Szypniewski.
Lat 68. Wikariusz pączewski w 1908 roku.
Inspirator strajku szkolnego w Kielnie. Aresztowany przez Niemców był więziony w Wejherowie. Zamordowany w listopadzie w Piaśnicy.

Ksiądz Feliks Niklewski.
Lat 51. Administrator parafii Pączewo w 1921 roku.
Był kuratusem Zakładu Poprawczego w Chojnicach, dyrektorem Zakładów Wychowawczych Opieki Społecznej. Zamordowany przez hitlerowców w listopadzie w Piaśnicy.

1940

Ksiądz Stanisław Lipiński.
Lat 63. Administrator parafii Pączewo w latach 1916-1918.
Był wikariuszem mi. w Skórczu. W 1940 roku aresztowano go. Przebywał w więzieniu w Bydgoszczy. W kwietniu, 6 tygodni po zwolnieniu, zmarł.

Ksiądz Franciszek Podlaszewski.
Lat 52. Wikariusz pączewski w 1919 roku.
Z jego inicjatywy zbudowano kościół w Dziemianach. Aresztowany przez hitlerowców w 1939 przebywał w Rywałdzie, później w obozie koncentracyjnym Sachsenhausen - gdzie w czerwcu zmarł.

Ksiądz Fabian Stanisław Wierzchowski.
Lat 53. Administrator parafii Pączewo w latach 1918-1921.
Po zajęciu Grudziądza przez Niemców ukrywał się, ale później zgłosił się do pracy duszpasterskiej. Trafił do Skórcza, gdzie w 1940 roku aresztowało go gestapo. Wywieziono go do obozu koncentracyjnego w Oranienburgu, gdzie w lipcu zmarł.

Jan Włoch - Werbista.
Lat 26. Urodzony w Pączewie.
Rozpoczął nowicjat w Chludowie (Zgromadzenie Słowa Bożego - Księża Werbiści). Internowany wraz z wszystkimi przebywającymi tam klerykami i nowicjuszami w styczniu 1940 roku. Więziony w Dachu. Zmarł we wrześniu na placu apelowym na skutek wyczerpania i biegunki. Dnia 17 września 2003 roku, pod przewodem biskupa pelplińskiego Jana B. Szlagi, rozpoczął się II proces beatyfikacyjny męczenników z czasów II wojny światowej. Wśród 122 kandydatów na ołtarze znajduje się kleryk Jan Włoch.

1941

Ksiądz Wacław Bieliński
Lat 38. Urodził się w Pączewie.
W 1941 roku został aresztowany przez gestapo. Przebywał w więzieniu w Łodzi, Fortach Poznańskich. Zmarł zakatowany w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu.

1942

Ksiądz Konrad Klin
Lat 40. Urodzony w Pączewie.
Więziony przez hitlerowców w Toruniu (1939), Stutthofie, Sachsenhausen i Dachau (1940). Dostał się do tzw. "transportu inwalidów" i pradopodobnie został zagazowany.

1945

Ksiądz Józef Czubek.
Lat 62. Administrator parafii Pączewo w latach 1913-1916.
Założył w Księdze Zmarłych spis ofiar I wojny światowej oraz notował wydarzenia z parafii pączewskiej. Dzięki niemu mamy w kościele gipsowe stacje Drogi Krzyżowej. Zawsze manifestował swoją polskość. Aresztowany przez Niemców był więziony w Brodnicy, Grudziądzu i obozie koncentracyjnym Stutthof. Wskutek działań rodziny został zwolniony i wyjechał do Generalnej Guberni. Schorowany zmarł przed końcem wojny.

"Cenna jest w oczach Pana śmierć Jego wyznawców" (Ps 116, 15).



Barbara Dembek-Bochniak

"Tygodnik Parafialny" nr 36 z 03.09.2006